Dünyanın en etkin strateji uzmanlarından olan Polonya kökenli Brzezinski, 1981 yılına kadar Carter'in ulusal güvenlik danışmanlığını yapmıştır. Etkisinin azaldığını düşünmeyin. 2007 yılında Obama, kendisini ABD'nin en seçkin düşünürlerinden biri olarak tanımlamıştır.
1997 yılında yayınladığı bu kitapta ABD'nin küresel hegemonyasının ana hatlarını açıklamıştır. Kitabın İngilizce orijinali internette bulunuyor ( The Grand Chessboard: American Primacy and Its Geostrategic Imperatives, New York: Basic Books (October 1997), ISBN 0-465-02726-1 ). Geçen yıllarda Hikmet Uluğbay'ın "İmparatorluktan Cumhuriyete Petropolitik" kitabını tanıttığı bir etkinliğe katılmıştım. Orada haberim olmuştu. Uzun süredir okumak istiyordum. Sonunda vakit buldum ve okudum.
Gerçekten söyledikleri Afganistan'da kabak gibi gerçekleşmiş. Bugün geriye baktığımızda görebiliyoruz. Özet olarak Avrasya'ya egemen olan dünyaya egemen olur diyor. ABD'de oraya egemen olmalıdır diyor. Her fırsatta da ABD'nin egemen olmadığı bir dünya daha sorunlu olacaktır diye vurguluyor.
Daha önsözde "Avrasya'ya hükmetmeye muktedir, dolayısıyla Amerikaya meydan okuyabilecek Avrasyalı bir rakibin ortaya çıkmaması zorunludur" diyor. Afganistanda olanları ve Sovyetlerin sonunu hatırlayanlar için gerçekten önemli bir kitap.
Çağdaş jeostratejiyi hepimiz biliriz değil mi? Ben bunlara değil tarihsel analizlerine değinmek istiyorum. Roma İmparatorluğunun çöküşüne üç nedenin yol açtığını söylüyor. Birincisi tek bir merkezden yönetilemeyecek kadar büyümesi. Bunun sonucunda ikiye bölündü ama gücünün tekelci özelliğini yitirdi. Gereğinden uzun süren imparatorluk yönetici sınıfta kültürel hazcılık (hedonizm) meydana getrdi. Sürekli enflasyon sistemin yurttaşların özverisi olmadan kendisini yeniden üretmesini engelledi. Siyasal bölünme, kültürel bozulma ve enflasyon ülkenin sonunu getirmiş. Oldukça tanıdık geliyor.
Jeopolitik eksenlerin karmaşık motivasyonlarından söz ederken Robert Browning'in bir sözüne yer veriyor: "Bir insan elindekilerden daha fazlasını kavrayabilmelidir. Öyle olmasa cennet ne içindir?" İlerleyen bölümlerde Almanya ve Fransa arasındaki ilişkilerden ve rekabetten söz ediyor. İngiltereyi ise Avrupa liderliği konusunda 1950'lerden beri isteği ve motivasyonu olmamakla tanımlıyor.
Brzezinski'nin kitapta söz ettiği değişik bir kavram da "Avrasya Balkanları" lafı. Türki Cumhuriyetler ile Çin'deki etnik azınlıkları kastederek buraların enerji koridoru olacağını, bölgedeki güç boşluklarının çatışmalara yol açacağını söylüyor.
Yazılmasının üzerinden on beş yıldan fazla süre geçmiş olmasına karşın bir çok konuda açıklayıcı bilgiler veriyor. Geçmişte yüzlerce yılda oluşmuş siyasal kırılmaları aynı kuşak içinde yaşamış olanlar bu kitapta Amerikan İmparatorluğunun tökezlemesinin ip uçlarını da bulabilirler.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder